Trądzik młodzieńczy - jak zapobiegać dietą?

Trądzik młodzieńczy jest jedną z chorób z którą boryka się większość młodych ludzi. W aptece czy internecie znajduje się wiele preparatów i opisanych sposobów jak radzić sobie z trądzikiem. Jednakże to nie rozwiązuje samej problematyki rozwoju choroby. Występujące wypryski są najczęściej skutkiem nieodpowiedniej diety i/lub zaburzonej równowagi hormonalnej.

Maści, jakimi smarują chorzy skórę mogą pomóc w likwidowaniu wyłącznie efektów rozwiniętej choroby. Podłoże znajduje się gdzie indziej i mało kto zwraca na nie uwagę. W niniejszej pracy postaram się w prosty sposób opisać wpływ współczesnej diety na rozwój trądziku młodzieńczego oraz zmiany jakie należy wprowadzić, by poprawić stan skóry.

Na świecie z roku na rok jest coraz mniej populacji żywiących się dietą łowiecko-zbieracką. Jest to dieta, którą człowiek się żywił przez ponad 99% okresu ewolucji. Jesteśmy genetycznie przystosowani do spożywania produktów zawartych w tej diecie. Na początku napisałem, że dieta w dużej mierze odpowiada za stan skóry. Jeśli spojrzymy na fotografię (poniżej) dzisiejszych plemion łowiecko-zbierackich - ich skóra jest w stanie idealnym, gładka, o odpowiedniej wilgotności, szorstkości.

Źródło: www.staffanlindeberg.com/

By zrozumieć przyczyny rozwoju trądziku należy zapoznać się m.in. budową powłoki skórnej.

Skóra składa się z naskórka (keratynocyty) i skóry właściwej. Pierwsza wymieniona jest najbardziej zewnętrzną, jej powierzchnie pokrywają komórki skóry zrogowaciałej (korneocyty). Naskórek się z kilku warstw, starsze komórki są stale wysuwane na warstwę powierzchniową, aż zrogowacieją i odpadną od ciała. Pod naskórkiem znajduje się zbudowana z tkanki łącznej skóra właściwa. W niej umiejscowione są gruczoły łojowe skóry znajdujące się przy włosach, wydzielina tego gruczołu natłuszcza skórę dla utrzymania jej elastyczności. Najwięcej ich znajduje się na głowie, twarzy, grzbiecie i klatce piersiowej. Gruczoły łojowe uchodzą na powierzchnię skóry przez kanał, tzw. mieszek włosowy w którym znajduje się włos (zdjęcie poniżej).

Źródło: burned-with-desire1.blogspot.com

 Jakie czynniki wpływają na rozwój trądziku?


Rozwój trądziku spowodowany jest takimi czynnikami jak blokada mieszka włosowego, nadmierne wydzielanie łoju, zapalenie oraz infekcja bakteryjna.

• Mieszek włosowy jest blokowany przez obumarłe komórki naskórka. Komórki te przy prawidłowym stanie skóry powinny odpadać w procesie łuszczenia się naskórka. Jednak przy trądziku połączenia między korneocytami zostają dłużej nienaruszone z powodu spowolnionej zaprogramowanej, naturalnej śmierci komórki (apoptoza) i nieprawidłowego rozkładu samych połączeń. W końcowym wyniku komórki te zostają złączone i zatykają pory.
• Nadmierne wydzielanie łoju skórnego powodowane jest przez stymulację gruczołu łojowego hormonami męskimi (androgeny). Hormony te wytwarzane są przez jajniki u kobiet oraz jądra u mężczyzn. Biodostępność ich we krwi zależna jest od innego hormonu wątrobowego zwanego białkiem wiążącym hormony płciowe (ang. SHBG). Androgeny związane przez SHBG nie są aktywne.
• Powyższe dwa czynniki stwarzają odpowiednie środowisko do rozwoju bakterii Propionibacterium acnes naturalnie bytującej na naszej skórze. Problemy zaczyna ona stwarzać w momencie, gdy dostanie się do mieszka włosowego. W jej ścianie komórkowej znajdują się substancje stymulujące układ odpornościowy do wydzielania prozapalnych cząstek, co na skórze widoczne jest pod postacią zgrubiałej, czerwonej grudki wskutek występującej reakcji naczyniowej i utrudnionego odpływu krwi.
• Rozwinięty wskutek infekcji proces zapalny tkanki otaczającej zainfekowany mieszek włosowy

Blokada mieszka włosowego
 Dieta współczesna charakteryzuje się obecnością dużej ilości produktów zbożowych o wysokim stopniu przetworzenia oraz mleka i przetworów mlecznych. Łatwy dostęp enzymów trawiennych do węglowodanów w produktach zbożowych oraz insulinogenny potencjał białek mlecznych powodują nadmierny wzrost poziomu insuliny we krwi. Hormon ten odpowiada m.in. za regulację poziomu cukru (glukozy) we krwi. Jeżeli doprowadzamy do częstych wahań tego hormonu (np. przez nieodpowiednią dietę) to z czasem może rozwinąć się nietolerancja glukozy, cukrzyca typu II czy nawet cukrzyca typu I.

Wraz z wzrostem insuliny wydzielany jest tzw. insulinopodobny czynnik wzrostu-1 (ang. IGF-1) - hormon silnie stymulujący dzielenie/różnicowanie się komórek - w tym komórek powierzchniowej warstwy skóry (keratynocytów). Przeciwnie, gdy poziom insuliny wzrasta, spada poziom białka zwanego wiążącym insulinopodobny czynnik wzrostu (ang. IGFBP-3) - białko to jest głównym hormonem stymulującym naturalną śmierć komórki.

W prostszych słowach: wzrost hormonu pobudzającego komórki do dzielenia się powoduje wzrost ich ilości na powierzchni skóry oraz przedłużone ich 'życie' wskutek spadku hormonu stymulującego naturalną ich śmierć. Nadmierny wzrost tych komórek powoduje z czasem blokadę mieszka włosowego.

Rozwiązanie:

Źródło: destee.com

• Unikać żywności przetworzonej, o wysokiej zawartości węglowodanów oraz mleka i produktów mlecznych (z wyjątkiem masła) - zdolnych do nadmiernego podnoszenia poziomu insuliny we krwi.
• Produkty stymulujące wydzielanie insuliny mają wysoki tzw. ładunek glikemiczny ŁG. Jeżeli w diecie/posiłku znajdują się produkty węglowodanowe o wysokim ŁG należy spożywać je wraz z produktami, które charakteryzują się niską jego wartością (np. warzywa, owoce) bądź niezawierającymi węglowodanów w ogóle (mięso i produkty mięsne, ryby i owoce morza, jaja ptasie, tłuszcze spożywcze).

 Na rozwój trądziku wpływają także tzw. lektyny - związki znajdujące się m.in. w pszenicy, orzeszkach ziemnych, soi. Są to cząsteczki w wielu przypadkach odporne na działanie temperatury i enzymy trawienne przewodu pokarmowego. Przedostając się przez ścianę jelita cienkiego mogą dotrzeć do każdej komórki ciała. Sprzyjają rozwojowi trądziku poprzez blokadę enzymu biorącego udział w rozkładzie spoiw spajających komórki naskórka. Komórki te w prawidłowych funkcjach obumierają i odpadają pojedynczo, gdy enzym prawidłowo rozłoży połączenia występujące między daną komórką, a komórkami sąsiednimi. W wypadku inaktywacji tego enzymu, komórki pozostają złączone, a ich 'odpadanie' jest utrudnione, co powoduje zatykanie mieszka włosowego.

Enzym odpowiedzialny za ten proces zawiera w swej cząsteczce cynk, dlatego ważne jest by dostarczać odpowiednią ilość tego związku z dietą. Zakup maści zawierającej ten minerał rozwiąże problem tylko chwilowo, jeżeli jakość diety nie ulegnie poprawie. Lektyny również zaburzają metabolizm cynku.

Rozwiązanie:

• Unikanie spożywania produktów zawierających lektyn o wysokiej aktywności.
• Dostarczenie odpowiedniej ilości cynku z diety (orzechy włoskie, mięso, ryby, drożdże piekarskie, wątroba wieprzowa, wołowa, kakao, kasze, ryż)

Nadmierne wydzielanie łoju skórnego
Wydzielanie łoju skórnego stymulowane jest przez hormony męskie (wydzielane zarówno u kobiet jak i mężczyzn). Żywność odpowiadająca za to, to ta samo przyczyniająca się do nadmiernego wzrostu insuliny. Ponadto obniżają one poziom hormonu SHBG, które wiążą i inaktywują androgeny. Wzrost androgenów jest obserwowany również przy spożyciu alkoholu - co tłumaczy występujące zmiany skórne po nadmiernym jego spożyciu.

Rozwiązanie:

• Unikanie produktów insulinogennych
• Unikanie spożycia nadmiernej ilości alkoholu 

 
Infekcja bakteryjna oraz rozwój procesu zapalnego
 Zatkany mieszek włosowy wraz z duża ilością wydzielanego łoju skórnego jest środowiskiem korzystnym dla rozwoju bakterii Propionibacterium acnes. Stanowi ona naturalną florę fizjologiczną skóry. By doszło do infekcji mieszka włosowego niezbędne jest to, by został on 'zatkany'. Jak więc można zauważyć, rozwój trądziku zachodzi w kolejności wymienionej w tekście.

W błonie komórkowej bakterii znajdują się cząsteczki na które reaguje układ odpornościowy. Białe ciałka krwi wydzielają prozapalne cząsteczki zwane cytokinami.Jednymi z tych cząstek jest tzw. interleukina-1 alfa - cząsteczka ta również przyczynia się do blokady mieszka włosowego. Proces zapalny jest normalną, prawidłową reakcję organizmu na infekcję, uszkodzenie i jego celem jest m.in. naprawa uszkodzonej tkanki. Nieodpowiednia dieta może przyczynić się do wydłużenia procesu zapalnego, a więc skrócenia jego czasu wygaszania. Jeśli do tego dojdzie, synteza cząstek prozapalnych stale będzie zachodzić, sprzyjając rozwojowi trądziku.

W dużym stopniu na procesy zapalnego w organizmie wpływają spożywane przez nas tłuszcze. Dieta współczesna dostarcza zbyt dużych ilości kwasów n-6 (czytaj omega 6) i zbyt małą ilość kwasów n-3. Należy zwrócić uwagę na jakość spożywanych tłuszczy w diecie, by proporcje te zachować w odpowiednim stosunku do siebie (wg. zaleceń 4-6/1 n-6/n-3). Nadmierny poziom spożycia kwasów n-6 wykazuje działanie prozapalne. Produktami potęgującymi zapalenie w organizmie są ponadto produkty mleczne, zbożowe i tłuszcze nasycone (te są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu).

Rozwiązanie:

• Zadbanie o odpowiednią jakość tłuszczy (kwasy n-3 dostarczysz z tranu, ryb tłustych i owoców morza, jaj kurzych od kur z wolnego wybiegu, dziczyzny, mięsa z chowu naturalnego, oleju rzepakowego, oleju z orzechów włoskich lub samych orzechów, olej lniany - słabe źródło)
• Zmniejszenie ogólnoustrojowego zapalenia poprzez redukcję/eliminację spożycia produktów zbożowych i mlecznych.

Aby zaobserwować zmianę stanu skóry należy poczekać około 30 dni.