Bilans kwasowo-zasadowy diety, wskaźnik PRAL

Równowaga kwasowo-zasadowa organizmu polega na utrzymaniu odpowiedniego poziomu pH dla danego obszaru poprzez modulację zawartości związków kwasowych oraz zasadowych. Odpowiednie stężenie jonów wodorowych umożliwia odpowiednią pracę komórek i całych tkanek. Przykładowo pH krwi jest lekko zasadowe, sok żołądkowy jest silnie kwaśny. Organizm utrzymuje je za pomocą kilku mechanizmów^[1]:

• Na poziomie komórkowym za pomocą reakcji chemicznych wytwarzających bądź wiążących jony wodorowe
• W krwi za pomocą dwuwęglanu, aminokwasów, białek (albuminy, globuliny) oraz hemoglobiny
• Wydalane dwutlenku węgla przez układ oddechowy oraz jonów mineralnych przez układ moczowy.

Zwiększona kwasowość organizmu, a więc także moczu związana jest z progresją ubytku masy kośćca przez zwiększone wydalanie wapnia w moczu, powstawaniem wielu rodzajów kamieni układu moczowego, głównie nerek, kamieniami żółciowymi, zakażeniami dróg moczowych oraz zmniejszoną możliwością detoksykacji organizmu poprzez wydalane toksyn i ksenobiotyków za pomoczą moczu^[1,2]. Zakwaszenie organizmu powoduje ospałość oraz nasila otępienie. Zasadowica natomiast skorelowana jest z schorzeniami o podłożu nerwowym i powoduje skurcze i spazmy mięśniowe oraz nerwowość i nadpobudliwość^[1].

Wskaźnikiem służącym do wyznaczania potencjału diety bądź danego produktu spożywczego jest wskaźnik PRAL – Potential Renal Acid Load, który wylicza się za pomocą wzoru PRAL=Cl+P0₄+S0₄-Na-K-Ca-Mg. Wartości dotyczą ekwiwalentnych ilości związków mineralnych zawartych w 100g danego produktu spożywczego wykazujących potencjał zasadotwórczy (Na, K, Ca i Mg) lub kwasotwórczy (Cl, P, S). Na wartość PRAL wpływa zawartość minerałów i białek, średnia biodostępność tych składników, metabolizm siarki oraz wydalane w moczu kwasy organiczne. Szerszą genezę opisywanego wskaźnika można poznać zaglądając do pracy jego twórców^[2].

Według naukowców odpowiednie pH moczu utrzymuje się przy diecie w której PRAL jako mEq/dziennie wynosi od 60 do -10^[2]. Średnia wartość PRAL produktów spożywczych zestawiono w tabeli poniżej (tab. 1). Z niej wynika, iż zasadowe są wyłącznie owoce oraz warzywa, oleje i tłuszcze są obojętne a reszta produktów wykazuje potencjał kwasotwórczy. Wartość PRAL poszczególnych produktów zainteresowani mogą znaleźć w tabeli 2 w pracy „Potential Renal Acid Load of Foods and its Influence on Urine pH” Remer’a i Manz’a z 1995 roku bądź na stronie thepaleodiet.com (kliknij tutaj).

Tab. 1. Tabela zawartości składników odżywczych najczęściej konsumowanych produktów spożywczych oraz wyliczony wskaźnik PRAL^[2].

Produkt bądź grupa produktów spożywczych	Wartość PRAL [mEq/100g]
Napoje bogate/biedne w związki zasadowe oraz o niskiej zawartości fosforu	-1.7 / 0
Oleje i tłuszcze	0
Ryby	7.9
Owoce i soki	-3.1
Produkty zbożowe: Chleb, mąka, kluski	3.5, 7.0, 6.7
Mięso i produkty mięsne	9.5
Mleko i produkty mleczne: Mleko i produkty nieserowe Sery z niższą zaw. białka (pon. 15%) Sery z wyższą zaw. białka (pow. 15%)	1.0 8.0 23.6
Warzywa	-2.8

Ciekawostką jest, iż mleko i produkty mleczne wykazują potencjał kwasotwórczy. Tak więc w ten sposób dostarczanie wapnia w diecie z tych produktów nie jest najlepszym rozwiązaniem przy nieodpowiedniej podaży warzyw i owoców bilansujących równowagę kwasowo-zasadową. Zakwaszenie organizmu powoduje iż pobierany jest wapń z masy kostnej, w celu zalkalizowania oraz wydalany jest on w moczu, przez co przyczynia się do powstawania kamieni wapniowych w nerkach. Ponadto warzywa również są dobrym źródłem wapnia o biodostępności równej, a w niektórych przypadkach nawet wyższej niż z mleka lub produktów mlecznych. Według badań dostarczenie 25-30% energii z warzyw i owoców umożliwia utrzymanie odpowiedniej gospodarki wapniem przy małej ilości wapnia w diecie, wolnej od mleka^[3]. Loren Cordain wiąże zakwaszenie organizmu ponadto z utratą tkanki mięśniowej związanej z wiekiem, nadciśnieniem, wylewem, astmą i astmą powysiłkową.

Piśmiennictwo

1.      Minich D.M., Bland J.S. Acid-Alkaline balance: role in chronic disease and detoxification. Alternative therapies, Jul/Aug 2007, Vol. 13, No. 4.

2.      Remer T., Manz F. Potential Renal Acid Load of Foods and its Influence on Urine pH. Journal of the American Dietetic Association. Volume 95, Issue 7, July 1995, 791-797.

3.      Cordain L. The Paleo Diet Update v6, #24 – The Adverse Effects of Milk. August 8, 2010.